سوله چیست و کاربرد آن
سوله چیست و کاربرد آن، شاید بسیار عبارت سوله به گوش شما خورده باشد. اما بپردازیم به اینکه وقتی صحبت یک سوله به میان می‌آید مقصود دقیقاً چیست. سوله (Industrial Shed) در لغت به معنی سازه‌های فلزی با سقف شیبدار است.
سوله چیست و کاربرد آن
در ایران، به فریم‌های اصلی مقاوم در برابر بارهای جانبی که با سازه‌های قاب خمشی فولادی طراحی می‌شوند را سوله اطلاق می‌شود. این سازه‌ها بیشتر به منظور پوشش فضاهایی با دهانه آزاد وسیع و بام سبک و شیبدار و بابه کارگیری تیر و ستون فولادی «I» شکل ساخته می‌شود.
از سوله‌ها اصولاً در ساخت کارخانه‌ها، آشیانه‌های هواپیما، مرغداری‌ها، تعمیرگاه‌ها، اسکلت ساختمان، انبارها، فروشگاه‌ها و سالن‌های ورزشی که با قاب‌هایی با دهانه بزرگ و عریض نیاز است استفاده می‌شود. از اینرو، به علت بزرگ بودن ابعاد تیرها و ستون‌ها باید از تیر ورق در پروفیل‌های سوله استفاده نمود.
سوله چیست و کاربرد آن
ویژگی‌های سوله و کاربرد آن
سوله سازی به دلیل کاربرد عمدتاً صنعتی از نظر طراحی و ساخت با سایر سازه‌ها متفاوت است؛ به ویژه آنکه فریم‌ها در این نوع سازه‌ها کاملاً متفاوت بوده و دارای شیب می‌باشند و دهانه‌ها نیز نسبت به سایر سازه‌ها بزرگتر و عریض‌تر است. به دلیل بزرگ بودن ابعاد تیرها و ستون‌ها، جهت اجرای این سازه نمی‌توان از پروفیل‌های موجود در بازار استفاده نمود و باید اقدام به ساخت آن‌ها کرد که اصطلاحاً به آن تیر ورق می‌گویند.
سوله همانند دیگر سازه‌های فلزی دارای انواع مختلفی است که با توجه به نوع کاربری به موارد زیر طبقه‌بندی می‌شود:
- سوله تک دهانه به صورت ۸
- سوله دو یا چند دهنه با ستون مشترک به صورت ۸۸ یا ۸۸۸ یا ۸۸۸۸
- سوله دو دهانه به صورت ۸۸
- سوله قوسی
- سوله چند ضلعی
اجزای سوله
اگر فاز ابتدایی پروژه که شامل فونداسیون (که به صورت ترکیبی از بتن و فولاد) می‌باشد را کنار بگذاریم قسمت اصلی کار، سازه فلزی سوله است. این اجزا طبق جدول ذیل به تفکیک آورده شده‌اند:
| اجزای سوله | توضیحات |
| رفتر یا فریم (Rafter) | شامل ستون‌ها و تیرهاست |
| وال پست (Wall Post) | که جهت کاهش مقاومت باد در ستون‌های اصلی در ابتدا و انتها سوله قرار دارند |
| استرات (Strut) | یکه روش مهار متقابل است که مانند خرپا، یک تکیه‌گاه جانبی برای انتقال نیرو |
| پرلین یا لاپه (Purlin) | پرلین یک عضو تیر مانند مهم در سقف است که به عنوان یک پوشش برای سقف‌های صنعتی شیبدار، اتصال دیوار و ستون‌هایی که بافاصله زیادی از یکدیگر قرار دارند، استفاده می‌شود. |
| لاپه جانبی یا گیرت (Girt) | گیرت، عضو مفصلی در جداره سوله است که جهت نگه‌داشتن دیوارهای سبک سوله استفاده می‌شود و وظیفه آن انتقال بار باد به ستون‌ها است. |
| نبشی سینه بند (Flange stay) | برای جلوگیری از نیرو پیچشی – جانبی در رفترها در برخی نواحی (بال پایینی تیر تحت فشار است)، از این عضو که رفتر را به لاپه متصل می‌کند استفاده می‌کنند. |
| مهاربندهای اصلی قائم (Main Brace) | در جهت طولی سوله، از مهاربندهای عموماً همگرا استفاده می‌شود که هدف اصلی استفاده آن جلوگیری از تغییر شکل و مقامت و پایداری بیشتر اجزاست |
| مهاربندهای سقف (Ceiling Brace) | ایجاد استحکام کافی در سقف سوله و انتقال بارها از میل‌مهارهای سقفی را به صورت کششی استفاده می‌کنند که به آن مهاربندی سقف می‌گویند. |
| میل‌مهارهای سقفی یا سگراد (Sag Rod) | با استفاده از سگراد در سقف، می‌توان لاپه ها را در جهت ضعیف مقطعش تقویت کرد و به صورت کششی نیروها را به رأس سوله منتقل کرد. |
| پوشش سقف | پوشش سقف برای جداسازی محیط خارجی و انتقال بار به بدنه سوله انجام می‌شود که می‌تواند شامل؛ ورق گالوانیزه، ورق‌های پلی روف، پوشش پلی‌کربنات، انواع عایق و ساندویچ پنل باشد. |
| پوشش دیوارها | این پوشش باتوجه به نوع و کاربرد سوله متفاوت است و می‌توان از ورق‌های فلزی موجدار، ساندویچ پانل، تردی پانل، بتن و حتی آجر استفاده کرد. |
| کف‌پوش | کف‌پوش نیز باتوجه به نوع و کاربرد سوله انتخاب می‌شود. برای مثال از کف‌پوش بتن سخت برای خودروسازی و از اپوکسی، پلی‌یورتان برای تولید لبنیات استفاده می‌شود. |
اجزا و المان‌های این اسکلت فلزی که توسط مهندسین سازه محاسبه و طراحی می‌شوند در تصویر و جدول زیر قابل مشاهده می‌باشد:
انواع سوله بر مبنای ساخت
انواع متریال ساخت عبارت‌اند از: روکش فلزی روی اسکلت فلزی، روکش و اسکلت پلاستیکی، تمام چوب (اسکلت چوبی، سایدینگ چوبی و سقف چوبی) و سوله‌های وینیلی که روی اسکلت چوبی ساخته می‌شوند.
این سوله‌ها دارای مزایا و معایب مختلفی بوده که بهتر است قبل از هر چیز در نظر گرفته شود. مثلاً درحالی که سوله‌های فلزی در برابر آتش و موریانه مقاوم هستند، می‌توانند به مرور زمان زنگ بزنند یا در اثر باد شدید یا بارهای سنگین آسیب جدی ببینند.
سوله‌های فلزی
سوله‌های فلزی متشکل از روکش ورق فلزی (فولاد گالوانیزه، آلومینیوم یا آهن راه راه) بوده که به یک اسکلت فلزی متصل می‌گردد. هنگامی که هدف از ساخت، استحکام و مقاومت طولانی مدت در برابر آتش، پوسیدگی یا موریانه‌ها باشد، سوله‌های فلزی گزینه مناسبی هستند. با این وجود، این سوله‌ها ممکن است در طول زمان زنگ بزنند، به خصوص اگر از فولادی ساخته شده باشند که گالوانیزه نشده باشد.
در کشورهایی با آب‌وهوای معتدل، مانند استرالیا و انگلستان، ساخت سوله‌های فلزی بسیاری در صنعت بسیار رایج می‌باشد. در پوشش سقف، عموماً از ورق فلزی راه راه یا موجدار استفاده نموده تا بهتر بتوانند بارهای محیطی را تحمل کنند، چراکه شکل موجدار فلز باعث می‌شود قوی‌تر از شکل مسطح آن باشد.
سوله‌های چوبی
سوله‌های چوبی از لحاظ ظاهری طبیعی به نظر رسیده که می‌توانند به‌خوبی با محیط‌های باغی همسو شوند. این نوع سوله‌ها بیشتر برای مصارفی مانند گلخانه و محل نگهداری دام و طیور به کار برده می‌شوند. باگذشت زمان، استحکام چوب چوب‌های فراوری نشده می‌توانند کم شده و پوسیده و شکافته شوند و یا مستعد کپک، حملات قارچی و آتش‌گرفتن قرار بگیرند. از این رو، سوله‌های چوبی نیاز به نگهداری دقیق‌تر و بیشتری دارند.
این محافظت، شامل جلوگیری از تجمع مواد گیاهی و بقایای آن در کنار دیوارها و روی سقف، و گهگاه استفاده از مواد ضدپوسیدگی یا مواد نگهدارنده است. همچنین گاهی اوقات به دلایل زیبایی و حفاظت از چوب دو بار رنگ‌آمیزی یا لاک می‌شوند. در این میان برخی از انواع چوب، مانند سرو، به طور طبیعی در برابر آسیب آب مقاوم‌تر است و تخته چوب‌هایی تحت خلأ رطوبت‌زدایی و رنگ می‌شوند نیز مقاومت بالایی در شرایط محیطی مختلف دارند که کمی گران‌تر هستند.
